Edirne'nin el zanaatı ürünlerinden süpürge, gelişen teknoloji karşısında temizlik aracı olarak önemini yitirince, süpürge ustaları da birer birer yok olmaya başladı.
Süpürge ustası İsmail Bilbaşar (70), kendisine sorulan soruları yanıtlarken, süpürge imalatçılığının önemini yitirmesi nedeniyle bu mesleğe gönül veren süpürge ustalarının da meslekten uzaklaştığını söyledi.
Eskiden süpürgeciliğin gıpta edilen bir meslek dalı olduğunu ifade eden Bilbaşar, şunları söyledi:
"Eskiden kız istemeye gittikleri zaman özellikle mesleği süpürgecilik olan kişilere istediği kızı verirlerdi. Bundan 50 yıl önce süpürgecilik mesleğinden çok iyi paralar kazanılıyordu. Şimdi ise süpürgecilerin yüzüne bakmıyorlar. Ben yaklaşık 60 yıllık süpürge ustasıyım ama meslekte yetiştirecek çırak bulamıyorum.
Edirne'de bir zamanlar 250 olan süpürge ustalarının sayısı 15'e düştü. Bir zamanların en gözde mesleği süpürgecilik, benim gibi bu işe gönül veren birkaç süpürge ustasının emekliye ayrılmasıyla son bulacak."
Süpürgecilik mesleğinin dışardan sanıldığı gibi hiç de kolay olmadığını anlatan Bilbaşar, özellikle süpürge otlarının toplanması, sarılması ve kesilmesinin çok zahmetli bir iş olduğunu belirtti.
Süpürgecilik mesleği, Edirne Ticaret Borsası Süpürge Hali ile Kirişhane ve Bastanpazarı semtlerindeki atölyelerde sürdürülüyor.
SÜPÜRGECİLİK
Edirne'ye özgü bir sanat ürünü olarak süpürge gelişen teknoloji karşısında temizlik aracı olarak önemini yitirmekte olup geleneksel bir sanat ürünü olarak değerini korumaktadır.Geçmişte "Süpürgeciler hanı"denen hanlarda oluşan küçük dükkanlarda süpürge üreten esnafı bugün bu yerlerde görememekteyiz. Gün geçtikçede sayıları azalmaktadır. Tarladan toplanan süpürge telleri süpürge yapımına uygun uzunlukta kesilir. Tohumları ve yaprakları ayıklanıp demetler haline getirilerek üretici tarafından Borsada satışa çıkarılır. Üreticinin belirlediği fiyatlar üzerinden açık arttırma ile süpürge yapımcıları tarafından satın alınan süpürge telleri, yumuşak olması ve kükürtün kolay ıslanması için su ile ıslatılır. Islatılan teller küçük kapalı ve bir ocağı bulunan penceresiz bir odaya konarak kükürtle ağartılır. Ağartılan bu süpürge telleri "ayıklayıcı" diye anılan kişi tarafından bıçakla ayıklanır. Kalın, dolgun ve etli olanlar tepelik, ince ve cılız tellerde işlik olarak ayrılır. Kısa, kırık, koyu renkte düzgün olmayan teller ayıklanarak küçük el süpürgeleri ve top süpürge yapımında kullanılır. Teller "sarıcı" larca (taslakçı) temizlenir. 4-9, ya da daha çoğu bir araya getirilip, yavru demetler yapılır. Bunların ikisi birleştirilir, pamuk ipliğiyle bağlanarak, süpürge taslağı oluşturulur.
"Bağlayıcı"larca (tepeci) bu taslağın sapına 4-5 tel yerleştirilerek, tepelik yapılır. "Ayakcak" denilen ayak mengenesinden yararlanılarak sap, üç ya da daha çok yerinden galvanize telle bağlanır. Süpürge taslağına "el mengenesi" (falaka) yardımıyla süpürge biçimi verilir. Tokmakla vurularak bu biçim pekiştirilir. Üç ya da daha çok yerinden çuvaldızla dikilir. Gelenek çevresinde, özellikle Edirne'de evlenme geleneklerinde önemli yer tutan ve sapına kabara denilen iri başlı özel bir çivi çakıldığında kullanan bayanın kız olduğunun göstergesi; evin kapısı dışına asıldığında ise burada evlenecek çağda kız bulunduğunu belirten simge olan ve aynalı şekliyle evlenen kızın çeyiz eşyaları arasında vazgeçilemez konumdaki süpürge, yukarıda sözü edilen işlemlerden sonra kullanıma sunulmak üzere satışa çıkarılır.Edirne�ye özgü olan süpürgeler bütün Türkiye�de ve turistik eşya olarak Avrupa�da da beğenilir ve tutulur. En çok İstanbul�a gönderilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder